Adimen Artifizialaren ahalmenak eta mugak. Laburpena

Adimen artifizialaren (AA) erabilera gero eta zabalduagoa dago azken urteotan, eta aplikazio asko daude hainbat alorretan, hala nola osasungintzan, materialen zientzietan eta giza ezagutzan. Artikulu bilduma honetan, hainbat arlotako adituek AAren potentziala eta mugak aztertzen dituzte, baita gizartean eta giza eskubideetan duen eragina ere.

“Mankind questions its status” artikuluan, Gomez-Pin doktoreak aztertzen du giza espeziearen berezitasunari buruzko sinesmena beste espezie animatuekiko, eta nola sinesmen hori zalantzan jarri den gizakiak bezala pentsa eta ikas dezaketen izaki artifizialen garapenean. Artikuluan aztertzen da ea izaki artifizial horiek gizakiek duten gaitasun bera duten judizio kognitibo, etiko eta estetikoetarako, eta ea horrek gizakiaren murriztezintasunaren ideia zalantzan jartzen duen. Autoreak garapen horren inplikazio filosofikoak ere aztertzen ditu.

Pinillos doktoreak, “Artificial Intelligence is created by humans” artikuluan, AAk gizartean duen eragina aztertzen du, eta horren inguruan jarrera neutrala izateko beharra. AAk onura sozial eta ekonomiko handiak ekar ditzakeen arren, alderdi interesdun askoren kezka eta ziurgabetasuna ere eragiten ari da. Artikuluak argudiatzen du AA gizakiek sortu dutela eta giza espeziearen mesedetan erabili behar dela, eta eskatzen du finantzazio handiagoa ikerkuntzarako eta AAren erabilera etikoa bermatuko duen arau-esparru bat garatzeko. Era berean, adierazten du espero dela AEBek eta Txinak AIren onura handiena lortzea datozen urteetan.

“Five crucial challenges for regulation of Medical Artificial Intelligence” artikuluan, Alkorta doktoreak AA medikoak giza eskubideetan izan dezakeen eragina aztertzen du, batez ere pribatutasunari, produktuen erantzukizunari eta AA sistemetako alborapenaren arriskuari dagokienez. Artikuluak argudiatzen du IAren garapena eta onarpena osasunean berdintasun- eta inklusibotasun-printzipioek gidatu behar dutela, eta kontuan hartu behar direla sistema horien arrisku potentzialak eta inplikazio etikoak. Era berean, adierazten du proposatutako AAren Legeak eragina izan dezakeela arrisku handiko AA sistemen garapenean eta merkatuan sartzean, eta eskatzen du arriskuetan oinarritutako ikuspegi bat, sistema horien onargarritasuna ebaluatzeko.

Bere artikuluan, “From Theodicy to Technodice: Artificial Intelligence”, Tejada doktoreak AAren aplikazio ezberdinak berrikusten ditu eta eguneroko bizitzan eta lanean gero eta garrantzi handiagoa duela argudiatzen du. Autoreak dio AAren aurrerapenek askotan algoritmo mailako galderak eta soluzioak piztu dituztela giza eta animalien ikaskuntzaren alderdiei buruz, eta AAk hasierako emaitzak ematen dituela arazo teknologiko ezberdin asko erabat konpontzeko. Autoreak iradokitzen du, halaber, AAk azkenean giza izpiritua eta pentsamendu-prozesuak hobeto ulertzea ekarriko duela, eta etorkizuneko ahalegin zientifiko eta teknologikoak sormenaren, ametsen eta giza kontzientziaren izaera algoritmoaren bidez ulertzera bideratu daitezkeela.

Martínez doktoreak, Agudo doktoreak eta Matute doktoreak, “Biases at the heart of Artificial Intelligence” aurkeztu dute, AAn dauden giza joera kognitiboak aztertzea eta psikologiak joera horiek ulertzen eta minimizatzen nola lagun dezakeen aztertzea helburu duen berrikuspena. Egileek diotenez, AA askotan objektibo eta neutro gisa ikusten den arren, gero eta ebidentzia gehiago dago AAk ondorio larriak izan ditzakeen aurreiritziak izan ditzakeela. Iradokitzen dute psikologiak ekarpen handia egin dezakeela AAren portaerari eta giza elkarrekintzei buruzko ikerketan, batez ere eredu informatikoak erabiliz giza ezagutza ulertzeko eta giza joera kognitiboak aztertzeko. Egileek joera kognitiboek AAn duten eraginaren adibideak ematen dituzte, besteak beste, baieztapen-joera, nagusitasun-efektua, adierazgarritasun-joera eta ainguratze-joera. Era berean, AA aztertzeko diziplina anitzeko hurbilketa baten beharra aipatzen dute, ikuspegi psikologikoak barne.

“Materials Science Powered by Machine Learning” izeneko artikuluan, Errea doktoreak eta Garcia-Lekue doktoreak makina-ikaskuntzako teknikek aurrerapen zientifikoan izan dezaketen eragina aztertzen dute, batez ere materialen zientzian. Autoreek diote makina bidezko ikaskuntzak datuetan korrelazio ezkutuak deskubritu eta iragarpenak egin baditzake ere sakoneko printzipio fisikoak ulertu gabe, ez dela oinarrizko lege zientifikoen eta adimenaren ordezkoa. Ikusten dute deskribatzaile zehatzak beharrezkoak direla ikasketa automatikoko metodoek funtziona dezaten, eta horiek eskatzen dute arazoa fisikoki ulertzea. Autoreak materialen zientzietan makina-ikaskuntzako teknikak erabiltzeak ekar ditzakeen onurak ere aztertzen dituzte, hala nola potentzial enpirikoen garapena eta sistema handien eta denbora luzeko eskalen azterketa.

Azkenik, “From Artificial Intelligence to Digital Humanities” izeneko artikuluan, Bustince doktoreak AAaren eta honek diziplina humanistikoekin duen harremanaren errepasoa eskaintzen du. Autoreak ikasi dezaketen makinen mugak eta gaitasunak aztertzen ditu, eta giza zientzietatik ez banatzearen garrantzia azpimarratzen du. Era berean, humanitate digitalen alorreko adibide laburrak ematen ditu, eta argudiatzen du humanitateak funtsezkoak direla AA modu arduratsuan garatzeko.

Amaitzeko, bilduma honetako artikuluek AAren garapenari eta eraginari buruzko hainbat alderdi jorratzen dituzte. Gainera, AAren ikerketaren egungo egoera eta etorkizunerako izan ditzakeen ondorioak ezagutzeko aukera ematen dute. Erabilera adibide gisa, ChaptGPTk, OpenAIk hezitako hizkuntza eredu handiak, sarrera eta artikulu hauen laburpenak idatzi zituen Arganda-Carreras doktorearen gutxieneko zuzendaritzapean.
 

Era berean, alearen azalaren irudia Midjourney irudi-sorgailuarekin sortu da, eta Diego Lasa izan da sortzailea. Irudi espresibo eta apartak sortzeko Adimen Artifizialeko iruditik testurako algoritmoak erabiltzen dituen erreminta bat da Midjourney, eta erabiltzailearen proposamenean daude oinarrituta betiere irudi horiek. Lortzen diren irudiak oso artistikoak izaten dira sarritan eta helburu askotarako erabili daitezke, hala nola giro-hondoetarako, pantaila-hondoetarako eta obra tradizionalak sortzeko inspirazio gisa. Irudi hau sortzeko mezua honako hau izan zen: “robot humanoidea Rodinen Pentsalariaren posean, zientzia-fikziozko cyberpunk estiloan ikusten diren kableekin eta mikrotxipekin, goi-teknologiako ingurune batean”.

Ignacio Arganda-Carreras[1]
Editore gonbidatua