Urriaren 2tik 4ra izango da Gasteizen, “Elkartzen Gaituena / Lo que nos une / Ce qui nous rassemble” lelopean.
Eusko Ikaskuntzak antolatutako Eusko Ikaskuntzaren XIX. Kongresua aurkeztu zen urtarrilaren 26an publikoki Gasteizko Europa Biltzar Jauregian eta, arratsaldean, toki berean, eragile sozial, politiko eta ekonomikoen baita Eusko Ikaskuntzako bazkideen aurrean. Kongresua, Elkartzen Gaituena / Lo que nos une / Ce qui nous rassemble lelopean, urriaren 2tik 4ra egingo da Europa Biltzar Jauregian bertan.
Eusko Ikaskuntzako lehendakari Ana Urkizak gogorarazi zuen Eusko Ikaskuntzaren sorrera 1918an Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Nafarroako Foru Aldundien ekimenez egindako Eusko Ikaskuntzaren lehen Kongresuan izan zela.
1936ra arte, Eusko Ikaskuntzak sei kongresu antolatu zituen, bi Ipar Euskal Herrian diktadura frankistan, eta hamar 1978an erakundea berrezarri zenetik. Edizio guztietan, helburu hauek izan dituzte: batetik, ikerketa eta kultura sustatzea, eta, bestetik, Euskal Herriaren erronken eta beharren inguruko prospekzioa egitea, aurrerabidea xede.
Gasteizek Eusko Ikaskuntzaren Kongresu bat hartuko duen bosgarren aldia izango da, 1926, 1993, 2009 eta 2018an egindakoen ondoren.
Eusko Ikaskuntzaren XIX. Kongresuko lehendakariak, soziologian doktore eta EHUko irakasle titular Patxi Juaristik, edukien eta helburuen berri eman zuen. Azaldu zuenez, Kongresuak Euskal Herriaren jendartearen eta lurraldearen kohesioaren alde abian jarri behar diren politiken eta/edo erabakien inguruan Herri Itun bat lortzeko proposamenak egin nahi ditu. Adostasun zabalak lortu eta norabide horretan planteamendu zehatzak egitea, horretarako gaitasun kolektiboak aktibatuz, dira bere helburu nagusiak.
20218an Eusko Ikaskuntzaren aurreko Kongresuan ateratako ondorioetatik abiatuta, Eusko Ikaskuntzak hainbat ikerketa- eta hausnarketa-ildo ezarri zituen une historiko honek planteatzen dituen aldaketei eta erronkei aurre egiteko. Prozesu horretan metatutako ezagutzatik abiatuta, XIX. Kongresuak hiru ardatz tematiko nagusiren inguruan aurrera egin nahi du:
- Eredu sozio-ekonomiko berria eta ongizatearen gizartea. Eredu sozioekonomikoa birdefinitzeko eta ingurumen-jasangarrian oinarritutako ekonomia berri baterantz igarotzeko beharraren aurrean, ekoizpen- eta banaketa-paradigmak, aurrerapenaren ideia, lan-merkatuaren erronkak, digitalizazioaren ondorioak edo produktibitatearen hobekuntza birpentsatzea proposatzen da, besteak beste.
- Jendartea. Gizarte-kohesio handiagoa bilatzeak Euskal Herrian bizi diren pertsonen errealitateari buruz hausnartzera behartzen du: aniztasunari, kulturartekotasunari edota bizikidetzari buruz; eskubideei eta betebeharrei, konpromisoari eta elkarrekikotasunari buruz. Funtsezko zeregina dute hezkuntza-sistemak eta kulturak kudeaketaren eta parte-hartzearen ikuspegitik. Elkarteen eta ikaskuntza-komunitate txikien lana ere ezagutaraziko da.
- Lurraldea. Euskal Herria osatzen duten lurraldeen arteko harremanei helduko zaie, eta elkarrizketa izango da kohesioa lortzen lagunduko duten gutxieneko adostasunak lotzeko ezinbesteko baldintza. Hiri- eta landa-munduaren arteko loturetan sakonduko da. Eta, estatuen barruko subiranotasuneko lurralde-gatazken esparruan, Kongresuak oinarri-proposamen bat sustatuko du gatazka horiek konpontzeko.
Hala, lortu beharreko "Herri itun" desiragarriaren bila, hiru arloetako kezkak bilduko dituzten eta euskal lurralde guztiek partekatzen dituzten beharrei erantzungo dieten proposamenak landuko dira.
Eusko Ikaskuntzaren XIX. Kongresua adituei, irakasleei, ikasleei eta ikertzaileei, erakundeetako eta enpresetako ordezkariei eta euskal gizarte zibileko erakunde eta elkarteei irekita dago. Izen-emateak kongresuko web orriaren bidez egin daitezke dagoeneko.
