Ituntzen. Zaintza arloko itunak ehuntzen

Herri itunak, eusko ikaskuntzaren xix. kongresuaren ardatza

Eusko Ikaskuntzak bere hemeretzigarren kongresua egingo du urriaren 2, 3 eta 4an, Gasteizen. Ekimen honen helburua herri akordioak sustatzea izango da.

Eusko Ikaskuntzaren proposameneko hiru ardatzetako bat arlo sozio-ekonomikoa, eta horrekin lotutako eremu bat da euskal gizartearen ongizatea. Erronka nagusien artean aipatzekoak dira ongizate-eredu globalak ulertzea, ekoizpenaren eta ongizatearen arteko harremana, eta kalitatezko enplegua bermatzea, bidezko baldintzekin, belaunaldi-konpromisoa eta abar. Azken batean, ekonomia jasangarri baterako bidezko trantsizioa bilatzen da, eragindako langileak babestuz eta aukera-berdintasuna sustatuz.

Esparru ekonomikoa ekoizpena eta merkatua baino askoz zabalagoa da zaintza, etxeko lanak eta bestelako jarduerak barne. Beraz, ezin da ekonomiaz hitz egin zainketei jaramonik egin gabe, eta are gutxiago zaintzan lan egiten duten pertsona asko egoera txarrean daudenean.

Zaintza, ongizatea eta itunen beharra

Zaintzen eremuan honako kontzeptu hauek nabarmentzen dituzte: zaurgarritasuna, interdependentzia, elkarrekikotasuna, kontziliazioa eta erantzunkidetasuna. Zer esan nahi dugu? zainketa bidegabeak, zaintza-zorra edo zaintza-krisiak, erantzukizunen banaketa bidegabea eta desorekatua Estatuak, merkatuak, herritarrak, familiak eta pertsonak. Historikoki, zaintzak batez ere familia-eremuan egin dira, emakumeek funtsezko zeregina izan baitute. Hala ere, banaketa desorekatuaren ezagutza eta emakumeekiko zaintza-zorra agerian geratu dira teoria kritikoei eta ekintza feministei esker. Gizartea, neurri handi batean, emakume zaintzaileek eskaintzen duten denboraren eta energia emozionalen mende egon da, eta horrek haiekiko "zaintza-zor" esanguratsua eragin du.

Zaintzea betebehar demokratikotzat hartu beharko litzateke. Etxeetan, zainketen erantzukizuna bizikide guztien artean partekatu behar da, generoa edo adina edozein dela ere. Maila publikoan eta pribatuan, botereek eta erakundeek herritar guztiak zaintzeko konpromisoa hartu behar dute, guztiak ezin baitira zaintza-premiak asetzeko familia-egiturak.

Zainketak nekagarriak eta etsigarriak izan daitezke. Beraz, beharrezkoa da administrazioek zaintzaileak ordezten dituzten eta atsedenerako, gozamenerako edo prestakuntzarako denbora eskaintzen dieten zerbitzuak ematea. Horrek esan nahi du sistema aldatu behar dela, zaintza publikoak edo profesionalak ez baitu familia-zaintza ordezten, zainketa publikoen sistema unibertsal, profesional, iraunkor eta arduratsu batekin osatzen baita. Zaintza-sistema publikoaren finantza-iraunkortasuna funtsezkoa da epe luzerako egonkortasuna bermatzeko.

helburuak

Prozesuan hiru helburu hauek zehazten dira:

• Adostasunen eraikuntza erraztea: Prozesuan parte hartzen duten eragileen artean adostasunak eraikitzeko espazio egokia eskaintzea, zaintza eta ongizate-ereduetan herrialde-itunak garatzeko elkar ulertzea eta lankidetza sustatuz.
• Proposamen integralki bideragarriak sortzea: Proposamen integral eta bideragarriak garatzea, zaintza eta ongizate esparruetako erronkei eraginkortasunez helduko dietenak, ekonomia, gizarte, ingurumen eta ekitate faktoreak kontuan hartuta, epe luzerako emaitzak bermatzeko.
• Herritarren parte-hartzea indartzea: Herritarren eta itunen definizioan garrantzitsuak diren eragileen parte-hartze aktiboa eta esanguratsua sustatzea, zaintzarekin eta ongizatearekin lotutako erabakiak hartzerakoan ahots guztien inklusioa, aniztasuna eta ordezkagarritasuna sustatuz.

eztabaidaren ardatzak

Zainketen iraunkortasuna

Aldaketa demografiko eta sozialek bultzatutako zaintza-zerbitzuen eskaera gero eta handiagoak plangintza ekonomiko arduratsua eskatzen du. Ezinbestekoa da egungo sistemaren finantza-bideragarritasuna ebaluatzea eta hura indartzeko estrategiak aztertzea. Horrek barne har lezake politika fiskalak berrikustea eta zaintza-zerbitzuen eraginkortasuna hobetuko duten neurriak ezartzea. Zainketen arloko itun batekin batera, konpromiso irmoa hartu behar da finantza-iraunkortasunari eusteko, eta ziurtatu behar da baliabideak etengabe eskuragarri egongo direla gizarteak zainketen arloan dituen premia aldakorrak asetzeko.

Aldaketa demografikoa eta belaunaldi-konpromisoa

Aldaketa demografikoa eta belaunaldien arteko konpromisoa funtsezko alderdiak dira zaintza-lanetan, eta funtsezko zutabe bihurtu dira bizitza eta bizikidetza gogobetegarri baterako. Testuinguru horretan, begi-bistakoa da administrazio publikoek bizi-zikloan zehar zaintzak sustatzeko eta finantzatzeko ardura dutela, eta zainketek gizabanakoaren ongizaterako zein gizartearen funtzionamendu harmonikorako duten garrantzia aitortzen dutela.

Biztanleriaren zahartzeak eta emakumeek lan-merkatuan gero eta parte-hartze handiagoa izateak desoreka sortu dute zainketen eskaintzan eta eskarian. Defizit hori ezin da zerbitzu pribatuak kontratatuz bakarrik konpondu, ez baitie heltzen premia horren azpian dauden gizarte- eta familia-dinamika konplexuei. Beraz, nahitaezkoa da politika publikoek gai horri modu integralean heltzea, lana eta familia bateragarri egitea sustatzen duten estrategiak garatuz, eta zainketa-zerbitzuen irisgarritasuna eta kalitatea bermatuz. Horretarako, baliabide ekonomikoak behar bezala esleitzeaz gain, zainketetan belaunaldien arteko erantzunkidetasuna sustatuko duten neurriak ere ezarri behar dira.

Gainera, beharrezkoa da zainketa-lana, ordaindua zein ordaindu gabea, giza eta gizarte-garapenerako funtsezko ekarpen gisa aintzatestea eta balioestea. Horretarako, zaintzaileak profesionalizatzea eta duintzea sustatzen duten politikak behar dira, bai eta jarduera horiek gizarte bidezkoago eta bidezkoago bat eraikitzeko duten berezko balioa aitortzea ere. Aldaketa demografikoak eta belaunaldi-konpromisoak erantzun kolektiboa eta solidarioa eskatzen diete administrazio publikoei eta gizarte osoari. Ikuspegi integral eta konprometitu baten bidez bakarrik bermatu ahal izango da pertsona guztiek zaintza egokiak jasotzeko eta ongizate komunari laguntzeko duten eskubidea.

Enplegua eta erantzunkidetasuna zaintzetan

Genero desorekek eta horren ondorio politiko, sozial eta ekonomikoek eragin nabarmena izaten jarraitzen dute, nahiz eta azken urteotan birbanatze-politikak hedatu diren. Horren murrizketan eta ekonomia inklusiboagoan aurrera egiteko, beste kontratu sozial bat behar da, kalitatezko enplegua sortzea erraztuko duena, besteak beste.

Lan-merkatuaren etorkizunaren agertoki zalantzagarriak konplexutasun-geruza gehigarri bat gehitzen dio zainketei buruzko eztabaidari. Lan-eskaintza aurreikusezinagoa eta lan-merkatutik etengabe edo aldizka baztertzeko aukera izanik, beharrezkoa da ongizate-sistema birpentsatzea. Zainketa-itun batek lan-merkatutik kanpo geratzen diren pertsonen errealitateari heldu behar dio, aldi baterako edo modu iraunkorrean. Horrek berekin dakar segurtasun-sare sendoa eskainiko duten politika inklusiboak garatzea, kalitatezko zainketa-zerbitzuetarako sarbidea bermatuz eta prestakuntzarako eta laneratzeko aukerak eskainiz. Zaintza-sistemaren malgutasuna eta moldagarritasuna erabakigarriak dira laneko errealitateei erantzuteko, inor ez dadin arretarik gabe geratu.

faseak

Diagnostiko eta Plangintza Estrategikoa

Euskadiko zainketen egungo egoera sakonki ulertzeko, azterketa sakon bat egingo da, hainbat alderdi kontuan hartuta. Azterketa horretan, zaintzak emateko azpiegitura eta eskura dauden baliabideak ebaluatzeaz gain, herritarren zaintza-premiak eta epe labur, ertain eta luzerako iraunkortasunari dagokionez dauden erronkak ere aztertuko dira. Arreta berezia jarriko da esku hartzeko lehentasunezko arrakalak eta eremuak identifikatzean, eskualdeko zainketen kalitatea eta irisgarritasuna hobetzeko.

Proposamenak eta konpromisoak garatzea

Parte-hartze aktiboa eta sektore arteko lankidetza sustatzeko, hiru tailer parte-hartzaile egingo dira, gizarteko hainbat sektoretako ordezkariekin. Tailer horien helburu nagusia iraunkortasunaren eta belaunaldien arteko zainketa-konpromisoaren inguruko proposamen zehatzak sortzea izango da. Tailer bakoitza elkarrizketa irekia eta eraikitzailea sustatzeko diseinatuta egongo da, zainketen eremuan erronkak eta aukerak identifikatzen lagunduz.

Proposamenak egitea

Azken txosten bat egingo da, lortutako lorpenak, aurre egin beharreko erronkak eta proposamenak eta konpromisoak garatzeko prozesuan ikasitako ikasgaiak nabarmentzeko. Txosten hori kontuak emateko tresna izango da, eta zainketen arloko etorkizuneko ekintzak bideratuko ditu. Ekintza horiekin, zainketekin lotutako politiken formulazioan ikuspegi parte-hartzailea eta kolaboratiboa sustatzea espero da, bai eta konpromiso zehatzak eta borondatezkoak sortzea ere, gizarte bidezkoago, inklusiboago eta iraunkorrago baterantz aurrera egiteko.

argazkiak

Bilbo. BBK Kuna		Donostia. Miramar Jauregia

PROIeKTU KUDEATZAILEA:

Joseba BERGARETXE ZIPITRIA