Jota + Ge / Juana Ruiz eta Garbiñe Urdampilleta. Moda diseinatzaileak: Bilboko ibaiadarrak kolore desberdina hartzen du egunero, eta guretzat inspirazio-iturri izan da beti
2010-05-28
GONZÁLEZ RODRÍGUEZ, Iker
BELAXE. ITZULPEN ZERBITZUA
25 urte bete dira moda-etxea sortu zenutenetik. Zer balantze egiten duzue?
Juana: Oso balantze ona, egia esan. Oso azkar joan da dena, baina garrantzitsuena zera da: lehenengo eguneko ilusio berberarekin jarraitzen dugu lanean, are ilusio handiagorekin ere. Denboraldi bakoitza erronka bat da guretzat, zerbait berria egin nahi izaten dugu beti.
Garbiñe: Bai, sinestezina iruditzen zaigu 25 urte joan direla pentsatzeak, bost urte baino ez direla pasatu ematen du.
J: Egia esan, hainbeste urteren ondoren, ez zara konturatu ere egiten. Oso urte politak izan dira, denetarik izan dugu: urte gogorrak, urte politak... Baina balantzea, egia esan, ezin hobea da.
Nola aldatu da munduaren moda azken 25 urteotan? Zertan nabaritu duzue aldaketarik handiena?
G: Munduaren moda asko aldatu da, kudeaketa aldatu da, gauzak egiteko modua aldatu da, salmenta, banaketa... Hori dena gehiago aldatu da jantzien estiloa bera baino. Ehunak ere desberdinak dira, gero eta teknikoagoak dira, garbitzen eta lisatzen errazagoak..., eramanerrazagoak ere bai.
Nola gogoratzen dituzu zure lehenengo urteak, Algortan zenuten biltegi hartan?
J: Atzo bertako kontua balitz bezala gogoratzen ditut. Gure lehen tailer handia izan zen hura, zeren, ordu arte, oso tailer txikietan egon ginen, eta hura gure lehen biltegi handia izan zen. Biltegia izateaz gainera, mozketa, diseinua... denetarik egiten genuen han! (barreak) Ilusio handia sortu zigun zerbait izan zen. Gero, handik urte batzuetara, geure buruari galdetzen genion ea nola arraio moldatu ote ginen toki hartan hainbeste gauza sartzeko? Baina, tira, zegoenarekin moldatu behar.
Zein izan zen, zuen ustez, Algortako biltegi hartatik moda-desfile nagusietan parte hartzera dagoen jauzi hori egiteko giltzarria?
G: Gu, desfileetan, ia hasieratik hasi ginen, zeren diseinuaren munduan, gu hasi ginen garaian, oso ondo ikusia zegoen desfilea, jendeak diseinu eta desfile gosea zuen. Beraz, gu desfileekin batera jaio ginela esan daiteke.
J: Dena dela, bitxia bada ere, guk gure lehenengo desfilea Parisen egin genuen. Geroago etorri ziren Bartzelona, Madril, Guggenheim... Desfile garaia zen hura. Diseinua modan zegoen; moda bera ere modan zegoen. Egun, berriz, moda ez dago oso modan. Baina orduan bai, eta jendea berria zen oro, berezia zen guztia ikusteko irrikaz egoten zen.
Desfileak gure tranpolina izan ziren, abiada hartzeko aukera hori aprobetxatzen jakin genuen, eta oso polita izan zen. Desfilea, azken batean, erakutsi gogo duzuna erakusteko laborategia besterik ez da.
Juana Ruiz eta Garbiñe Urdampilleta.
Argazkia: Iker González Rodríguez.
Zer sentitu zenuten Jota + Ge arropaz jantzitako emakume bat ikusi zenuten lehen aldian?
J: Ezustekoa hartu genuen.
G: Bai, “hori gurea da!” sentitzen genuen.
J: Bihotza irauli egingo zitzaigula iruditu zitzaigun.
G: Atzerrira joan eta Jota + Ge arropaz jantzitako jendea ikustea da arreta handiena ematen diguna, une hori zirraragarria da.
Azal diezagukezue, gaingiroki bada ere, zein den jantzi bat egiteko prozesua (gau-jantzi bat, adibidez), ideia sortzen den unetik dendan zintzilik jartzen den arte?
J: Lehenik eta behin, jantzi hori egiteko arrazoia pentsatu behar da, bildumarako leitmotiv bat.
G: Bai, bueno, batetik, bezero jakin batek agindutakoa egongo litzateke. Baina, tira, guk normalean ez dugu holakorik egiten. Guk normalean bildumak egiten ditugu. Jantzia bezero jakin batentzat baldin bada, kontuan hartu beharko da zertarako edo norako nahi duen, nolakoa den bera, zer ordezkatzen duen... Hori dena hartu beharko da kontuan, eta ez bakarrik guri janztea gustatuko litzaigukeena. Baina guk normalean bilduma baterako gaia pentsatzen dugu.
J: Bai, guk gai bat pentsatzen dugu, sasoi baterako interesatzen zaigun gai bat. Batzuetan, arte-lan batean inspiratzen gara arropa egiteko, edota pintura-mugimendu batean; surrealismoan, adibidez. Gure lanarekin oso ongi ezkontzen den gaia da surrealismoa, oso gustukoa dugu. Beste batzuetan, berriz, herrialde bat hartzen dugu gaitzat -Grezia, adibidez-, edo Mediterraneoa, bidaiak, natura...
G: Desfile batean, txoriak izan ziren gaia.
J: Bai, desfile osoa, bilduma osoa txorietan zegoen inspiratua, inprimatuetatik hasita, oihalen mugimenduraino, jantzien itxura..., dena.
G: Osagarri guztiak... Beste batean, maitagarriak izan ziren gaia.
J: Beste batean, countrya. Edozer izan daiteke gaia, baina zugandik hurbil dagoen zerbait izan behar du, noski, bihotza hunkitzen dizun zerbait. Rocka, musika izan da beste gai nagusietako bat. Ba hori, behin gaia aukeratuta, formak eta oihalak aukeratu behar dira, baina gauza biek batera joan behar dute, ehuna jantziarekin eta jantzia ehunarekin.
G: Gero, inprimatuak diseinatu behar dira, guk asko erabiltzen ditugu inprimatuak. Eta inprimatuek lotura estua izan behar dute hautatuko gaiarekin, gaia Grezia izan, txoriak izan edo bidaiak izan.
J: Behin diseinua eginda, patroigintza-prozesua hasten da. Gero patroia paperera pasatu behar da. Pertsona bat ebaketaz arduratzen da, beste batzuek muntaketaz, eta gu atzera-aurrera ibiltzen gara, prozesua guztia gainbegiratzen, frogak, josketa-lana, xehetasunak, apaindurak, azken ukituak...
Filmak egitea ere antzeko prozesu bat da; zatika egiten da dena, gero dena bateratzeko.
G: Produktua merkataritza-agenteei aurkezteko egunean ikusten dugu guk lehen aldiz bilduma osoa. Ordu arte zatiak baino ez ditugu ikusten, filmetan bezala.
Beraz, estreinaldi-eguna bezala da, ezta?
G: Bai, hori da: estreinaldi-eguna da, eta estreinaldietan bezain urduri egoten gara.
J: Bai, ordu arte buruan irudikatzen joan gara jantzi bakoitza, baina orduan ongi funtzionatzen duen edo ez ikus dezakezu.
G: Guk “look totala” esaten zaiona egiten dugu. Hau da, guk atorra pentsatzen dugu, baina galtzekin, jakarekin, elastikoarekin... ongi emango duen atorra. Gure jantziak ez dira jantzi independenteak, “look total” baten osagaiak baizik, bilduma osoa da hala.
Eta une horretan, merkataritza-agenteen aurrean egiten diren desfile horietan, hasten da banaketa.
J: Merkataritza-agenteek marka anitzeko dendetara saltzen dute.
G: Gero, hor dago ere Corte Inglés, eta gure dendak.
J: Hiru horiek dira guk ditugun banaketa-bideak.
G: Gero, eskaera egiten da, eta produkzioa hasten da...
J: Ehuna eskatu eta jantzigintza-tailerrera bidaltzen dugu. Handik, gero, atzera bidaltzen dizkigute jantziak, azken begiratua eman diezaiegun.
G: Eta horrenbestez, dendaz dendako banaketa has daiteke.
J: Hemendik bertatik (Erandio, Bizkaia) egiten dugu banaketa; jantziak bezeroka banatzen dituen stock-sistema batez hornitutako biltegi bat daukagu.
Argazkia: Jota + Ge.
Jantzigintza artea da ala arte desberdinen nahasketa?
G: Egia esan, guri artea asko gustatzen zaigu. Gu harriak ikustera joaten diren horietakoak gara, modernoak zein antzinakoak, eta pintura, museoak, hori dena...
Gustukoa dugu eta inspirazio-iturri da guretzat. Joanak lehen esan duen bezala, Guggenheim ikustera joan ginen batean, surrealismoaren bilduma zegoen garaian, erakusketa ikusten ari ginela, zera pentsatu genuen biok: “hona hemen gaia guretzat”.
J: Edozer gauzatan inspiratzen gara, artelan bat egiten duen edozein pertsona bezala. Lanbide honek asko dauka artetik, baina baita eskulangintzatik, industriatik... Denetik pixka bat.
Ez baduzu estetikaren zentzurik, ez baduzu gusturik edo artearen zentzurik, nekez egin ahal izango duzu bildumarik, ez behintzat jendea hunkitzeko modukorik, edo zerbait pertsonala eskainiko duenik.
G: Edota denboraren poderioz indarra galduko ez duenik.
J: Baina hau enpresa bat da, azken batean, eta kudeaketa on bat behar du, banaketa on bat... Bai, asko dauka eskulanen industriatik. Jantzi bakoitza desberdina da, denboraldi bakoitza desberdina. Ehun asko berriak dira. Gu etengabeko esperimentazioan aritzen gara.
Moda zerbait ziklikoa dela diote. Hala bada, iritsiko da eguna dena “asmatuta” egongo dena, diseinu berriak sortzeko gaitasunik izango ez dena?
J: Bai, antza denez, urte zikliko batzuk daramatzagu dagoeneko (barreak).
G: Egia esan, ni gehien harritu nauen gauzetako bat, hain zuzen ere, horixe izan da, zeren, diseinua ikasten ari ginela -elkarrekin ikasi genuen-, saltzaileek eskaintzen zizkiguten produktuetan pentsatzen nuen beti; pentsatzen nuen 2000an auto hegalarietan ibiliko ginela, neoprenozko jantziak jantzita... Eta kontua da 2010ean atzera itzultzen ari garela, modari dagokionez.
J: Itxura guztien arabera, urte loriatsu haiek berritu ezinean gabiltza egun. Ez nuke esango gaur egun errentaz bizitzen ari garenik, baina hori bai, gauza gutxi asmatzen ari gara, bai batzuk bai besteok. Beharbada krisiak, globalizazio geldiezin honek, beldurtuta gauzkate hainbesteraino, non ez diguten pentsatzen ere uzten. Esapideak dio zuhaitzek batzuetan ez dutela basoa ikusten uzten, eta nik uste antzeko zerbait gertatzen ari zaigula denoi. 1920ko hamarkadatik hona, hau da, moda suspertzen hasi zen urteetatik hona, oso hamarkada garrantzitsuak eta askotarikoak izan ditugu, baina azkeneko biak...
G: Bai, 1990ko hamarkadaz geroztik nik uste modak ez duela bururik altxatu.
J: Gauzarik iraultzaileenak ehunen munduan gertatu dira.
G: Bai, oso ehun teknikoak dira, eta horiek bai, hurbilago daude neoprenozko jantziei buruz nioen horretatik: bero bidez josita daude, eta transpiratzen uzten dute, baina ura sartzen ez. Dena dela, jantzi horien arazoa, kalean ez ikustearen arrazoia, oso kostu handiak dituztela da. Oso jantzi garestiak dira oraindik, eta ez daude, beraz, poltsiko guztien eskura.
Nola definituko zenukete zuen estiloa?
J: Zerbait freskoa egiten saiatzen gara, andreentzako modukoa eta, aldi berean, gazte-itxurakoa, erakargarria. Gainera, jantzi bakoitzari halako ukitu berezia ematea gustatzen zaigu, ukitu dibertigarri bat. Jantzi bakoitza bera izatea nahi dugu, ez dadila soilik beste zerbaiten osagarria izan, baizik eta berezko nortasuna duen zerbait. Jantziak zaintzea eta mimatzea gustatzen zaigu, azken xehetasunetaraino.
Euskaldun internazionalak zarete. Zuen bulegoak zergatik daude oraindik Erandion?
G: Non egongo dira Erandion baino hobeto? (barreak). Bai, askoz errazagoa izango zitzaigun Madriletik edo Bartzelonatik aritzea, are gehiago orain dela 25 urte, hemen apenas baitzegoen halakorik. Baina hemen gelditzea erabaki genuen. Guk oso garbi geneukan: hemen oso ongi bizi gara, hau gure lurra da, eta horregatik gaude hementxe.
J: Hemen genuen familia, hemen gure gauzak...
G: Hemen ibaiadarra daukagu. Guk ibaiadarra nahi genuen, eta orain bulegotik bertatik ikus dezakegu.
Ba al duzue ibaiadarrean inspiratutako bildumarik?
J: Bai, hirugarrena edo laugarrena izan zen; gainera, argazki guztiak ibaiadarrean egin ziren, burdin meaz inguratuta, orduko txatar-meta haien artean.
G: Hementxe bertan, orain gauden toki honetan. Gure lehen edo bigarren bilduma izan zen.
J: Ibaiadarra, burdin mea, txatarra... izan ziren gure inspirazio-iturria.
G: Eta bertako argia ere bai. Koloreak oso ongi hautatzen eta nahasten ditugula esaten digute. Nire ustez, argi falta hau dugunez —kakotx artean esaten dut hori—, hain argi berezia dagoenez hemen, berez ateratzen dira horrela, sotiltasun handiz gainera. Gainera, ahal badugu behintzat, ibaiadarraren ondoko errepidetik joaten gara lanera, autopistatik joan beharrean, zeren ibaiadarrak kolore desberdina hartzen du egunero, eta guretzat inspirazio-iturri izan da beti.
Argazkia: Jota + Ge.
Ba ote dago euskal moda besteetatik bereizten duen ezaugarri bereizgarriren bat?
G: Nik uste dut oso moda bizia dela, ez beharbada apurtzailea, gu oro har ez baikara horrelakoak, baina bai bizitasun handikoa. Gainera, ospe ona dugu, langile onak eta finak garelako. Hori dela eta, euskal moda oso ongi kokatua dago.
J: Eta euskal profesionalak ere, oro har, oso ongi ikusita daude. Euskal diseinatzaile asko baitago hor zehar, Katalunian, Frantzian, eta beste hainbat tokitako enpresetan lan egiten. Gure gustua, gure estetikaren zentzua, proportzioena, kolorearena... Hori guztia da gure moda; ongi zaindutako produktu bat, bai, baina dibinoak izateko asmorik gabe.
Euskal moda-sortzaileok harreman ona duzue zuen artean?
J: Bai, oso ona, betidanik. Beti saiatu gara elkarrekin ongi konpontzen, lekuetara elkarrekin joaten, ahalik eta toki gehienetara joaten, zeren...
G: Batasunak indarra dakar. Gure lehen azokara joan ginenean, Madrilera, umemoko batzuk besterik ez ginen, eta bakarrik joan behar izan bagenu, ez ginen joango. Euskal Moda elkartearen eskutik joan ginen, eta horrela askoz errazago izan zitzaigun dena: bai paperak prestatzea, bai standa muntatzea.
J: Elkartean urte asko daraman jendearekin joaten bazara, desberdina da dena. Lehen, modaren mundua oso itxia zen, baina mundu hori aldatuz joan da, zeren enpresaren mundua, oro har, zabaltzen hasia baita. Zerorrek erakutsi behar diozu zeure buruari, eta, gainera, besteen ondoan egon behar duzu, zuk haien babesa eta haiek zurea izateko.
Zuek beti zuen arropa janzten duzue? Zer diseinatzaile dituzue gustuko?
J + G: Bai, beti.
J: Zapatak izan ezik. Badira urte batzuk zapatak egiteari utzi geniola. Lehen, bai, garai batean, zapatak ere egiten genituen, egin eta jantzi. Guri geuri zor gatzaizkiola uste dugu.
Gehien gustatzen zaizuena janzten duzue.
G: Edo geratzen dena. Gainera, egun osoa arropa artean ibili ondoren, jantzi bila kalera atera behar izatea... Ez mesedez, zer lana!
J: Nahikoa arropa daukagu hemen!
Orduan, zuen kasuan ez da betetzen esaera zaharrak dioena: errementariaren etxean zotza burruntzi...
J: Bai, hori ere gertatzen da. Joaten zara hainbesteko ilusioa egiten dizun jantzi horren bila, eta, bat-batean, agortuta dagoela esaten dizute.
G: Edo produkturik salduena da, eta orduan ez duzu hartzen. Garrantzitsuena saltzea da.
Merkatu berriak: azkenak Errusian, Ukrainan, Libanon... Merkatu horien atzetik ibili zarete, ala berez etorri den gauza bat izan da?
J: Guk argi dugu etorkizuna esportazioan dagoela. Laurehundik gora bezero ditugu Estatu espainiarrean; beraz, ezin hori baino askoz gehiago saldu. Jantzi bereziak egiten ditugu, esklusibo samarrak, eta ezin, beraz, denda guztietan saldu, esklusibotasuna galduko baikenuke, noski. Errusia, Ukraina eta inguruko merkatu horietan, Ekialdeko herrialde horietan guztietan, oso harrera ona egin digute. Haiek ez dituzte gauza ezagunak nahi, berriak baizik. Zerbait freskoa eta desberdina nahi dute.
Nola daramazue beti batetik bestera ibili behar hori?
J: Egia esan, atzerriko kontuez esportazio-taldea arduratzen da. Guk nahikoa dugu azokekin; gu ehunen erosketa eta salmenta azoketan zentratzen gara.
G: Hiriz hiri ere ibili behar izaten dugu, jendea nola janzten den ikusteko.
J: Bai, modaren azken joerak hor zehar atzeman behar dira, eta irudimena ere zerbaitekin elikatu beharra dago. Guk azokak eta jendea dugu elikagai. Jendea bere giroan, eguneroko bizitzan ezagutu beharra dago.
G: Baina, egia esan, etxean bezala ez da inon egoten.
J: Hala ere, kanpoan gaudenean ez dugu itzultzeko gogo handirik izaten, haurrei bainatzeko orduarekin bezala gertatzen zaigu guri bidaiekin (barreak).
G: Aurrena ez dugu inolako gogorik izaten etxetik ateratzeko, eta gero inolako gogorik ez etxera itzultzeko. Juana Ruiz eta Garbiñe Urdampilleta Juana Ruizek eta Garbiñe Urdampilletak elkarrekin ikasi zuten Neguriko Lekueder Diseinu-eskolan. Ikasten ziharduten urte horietan hainbat diseinu lehiaketatara aurkeztu ziren eta horietako batzuetan sariak lortu zituzten. Espainiako Modaren Novela jaso zuten, eta inprimatuei buruzko hainbat sari irabazi zituzten. Ikasketak amaitzean emakumezkoen moda-sektoreeko hainbat enpresatan lan egin zuten, eta aukeraren batean haurren moda-sektorean ere. Urte batzuk geroago, 1985ean, Jota + Ge emakumezkoen moda-proiektua (egun arte iraun duena) elkarrekin sortzea erabaki zuten. www.jotamasge.com
